Skocz do zawartości

Projektowanie ogrodu


Recommended Posts

Witam, chcialam zagospodarowacdzialke, mam dosc duzo miejsca na dzialce jakies 4tys metrow. I brak pomyslu na fajny ogrod miejsce na glina, moze w przyszlosci kuchnie letnia i takie tam pierdolki ktore nadaja klimat na dzialke. mam pare pomyslow ktore chce wykonac ale jakos nie umiem sobie tego wszystkiego rozmiescic na moim poletku.

Poszukuje taniej-podkreslam firmy ktora zaprojektuje mi ogrod zeby mial rece i nogi.

Nie wszystko da sie zrobic za jednym zamachem na tak duzej przestrzeni,jak bede miala juz projekt moge powoli metr po metrze wkopytac roslinki.

Jakies fajne ekipy macie moze z polecenia?
Link do komentarza
Witam ja jestem z podkarpacia korzystałem z usług przy projektowaniu ogrodu z firmy agro mix czy jakos tak firma solidna, zrobili projekt w dwa dni a w jeden posadzili ,nawet to wygląda dlatego polecam mówili że mają własną produkcje krzewów i szkółke ,krzewy były faktycznie w dobrej cenie i bardzo dobrej jakosci mogli lepiej posprzatac po robocie ale to szczegół naprawde gosc młody i ma gadane ale robi robote ,polecam.Jak trzeba to podaje kontakt tel 603-155-745 .Targuj dobrze, warto.
Link do komentarza
  • 2 tygodnie temu...
  • 2 tygodnie temu...
  • 2 tygodnie temu...
Projekt czy koncepcja w 2 dni?
Koncepcja myślę, że jest możliwa. Projekt napewno nie.


Ja zajmuję się projektowaniem, chętnie podejme sie tego zadania.
Jeśli działka w kształcie i ukształtowaniu terenu nie jest jakoś skomplikowana, do tego jest podkład i zdjęcia to być może byłaby możliwość wykonania projektu zdalnie. Musiałbym ocenić materiały i poprosić pewnie o dodatkowe pomiary. Jeśli nie to ewentualnie przy okazji wizyty w Warszawie.

Mogę również polecić firmę ProOgród z Białegostoku. Solidna i fachowa pomoc. Pracowałem z nimi przy ogrodach w województwie podlaskim.
Link do komentarza
Cytat

Projekt czy koncepcja w 2 dni?
Koncepcja myślę, że jest możliwa. Projekt napewno nie.


Ja zajmuję się projektowaniem, chętnie podejme sie tego zadania.
Jeśli działka w kształcie i ukształtowaniu terenu nie jest jakoś skomplikowana, do tego jest podkład i zdjęcia to być może byłaby możliwość wykonania projektu zdalnie. Musiałbym ocenić materiały i poprosić pewnie o dodatkowe pomiary. Jeśli nie to ewentualnie przy okazji wizyty w Warszawie.

Mogę również polecić firmę ProOgród z Białegostoku. Solidna i fachowa pomoc. Pracowałem z nimi przy ogrodach w województwie podlaskim.



A roznica miedzy projektem a koncepcja? Bo nie lapie. Aha i koszta poprosze zwiazane z ta przyjemnoscia? Mi chodzi o takie cudu, wg ktorego bede punk po punkcie zagospodarowywala kolejne czesci ogrodu. oczuwiscie jakies rysunki tez sa potrzebne i mala architektura ogrodowa.
To co czekam na odp. bede wponiedzialek na forum.
Link do komentarza
  • 3 tygodnie temu...
Cytat

A roznica miedzy projektem a koncepcja?




Koncepcja to ogólny zarys rozmieszczenia elementów w ogrodzie. Gdzie trawnik, gdzie altanka, gdzie krzewy, drzewa czy rabatki. Często jest kolorowa. To pomysł.

Projekt - rysunek techniczny zawierający dokładne rozmieszczenie wszystkich ostatecznych elementów ogrodu, wraz z listą roślin, opisem, itp. Szczegółowa zawartość projektu zależy od tego co zostało zlecone (rysunki techniczne elementów małej architektury ogrodowej, system nawadniania). Na tej podstawie można przystąpić do realizacji.

Ciekawym bardzo co dla ciebie znaczy "tani projekt"?
Link do komentarza
Cytat

Koncepcja to ogólny zarys rozmieszczenia elementów w ogrodzie. Gdzie trawnik, gdzie altanka, gdzie krzewy, drzewa czy rabatki. Często jest kolorowa. To pomysł.

Projekt - rysunek techniczny zawierający dokładne rozmieszczenie wszystkich ostatecznych elementów ogrodu, wraz z listą roślin, opisem, itp. Szczegółowa zawartość projektu zależy od tego co zostało zlecone (rysunki techniczne elementów małej architektury ogrodowej, system nawadniania). Na tej podstawie można przystąpić do realizacji.

Ciekawym bardzo co dla ciebie znaczy "tani projekt"?


Tani to fakt pojecie wzgledne, ale tak 100 za metr zagospodarowania przestrzeni.

To ja potrzebuje taki projekt z rysunkami technicznymi.

Cytat

hej, wpadnij na www.kat-art.pl
polecam. ceny niewysokie jak na to co proponują inne firmy. polecam!!!


przykro mi telefon na stronie jest bledny, szkoda bo podobalo mi sie.
Link do komentarza
Cytat

dodi - 100 zł za m2 - chodzi ci o sam projekt czy o projekt z realizacją?
Bo projekty to przeciętnie koszt ok. 1-5 zł/m2 - zależnie od zakresu opracowania


No sam projekt z rusunkami technicznymi plus jakis wykaz roslinek co gdzie posadzic co by gralo nie wryzlo sie. A glowny wykonawca to ja i maz jak pomoze w konstrukcji.

Oj faktycznie zle to przeliczylam, nie wiem skad mi ta stowa wyszla skoro ok 4000metrow ma kosztowac 4000tys pln.
Link do komentarza
Dodi, z tego co wiem to w wielu szkółkach /gospodarstwach, sklepach ogrodniczych czy gdzie tam się w roślinki zaopatrujesz/ projekt dostajesz w gratisie razem z towarem. Może popytaj - tam ci rozrysują co i jak powinno się posadzić a w zamian ty zrobisz u nich zakupy... Rzuciłam okiem na te realizacja z Kat-artu... Szczerze - nie powalają... nudne jakieś, typowe... poprzeglądaj zdjęcia w necie i znajdź coś z duszą, a potem to tylko "zaadaptuj"...
Link do komentarza
  • 1 miesiąc temu...
Mówicie, że projekt robicie kilka tygodni. Czasami chodzi o dzieło sztuki ogrodowej, wtedy to zrozumiałe. Ale bywa tak i to często, że klient nie jest tak wymagający. Chce tylko, żeby było zielono cały rok i nie chce wyrywać chwastów.
Wtedy projekt powstaje na żywo w rozmowie z klientem lub w pięć minut. Jak? O tak:
1. Kupujesz agrowłókninę w ogrodniczym. Rozciągasz na działce. Zakładam, że ziemia już tam jest, a nie sam piach lub glina.
2. kupujesz w dużym ogrodniczym iglaki i inne zimozielone np. bukszpan, laurowiśnię itp.
3. Robisz dziury w agrowłókninie, sadzisz roślinki. Duże na obrzeżu, małe od wewnątrz.
4. Wszystko zasypujesz 5 centymetrami grysu granitowego, otoczakami lub korą.
5. Przez pierwszy rok podlewasz w upalne dni wieczorkiem przed snem:)
6. Gotowe:)
Jedynie ścieżki granitowe musi wykonać doświadczona ekipa, bo to za trudne dla laika.
U mnie na www pokazane jakie to proste.
Link do komentarza
blechert - ale co sadzisz? Jakie rośliny mają wymagania? czy nie trzeba poprawić gleby? Czy tworzy kompozycję? Czy będzie atrakcyjne? Czy jedna roślina drugiej nie zagłuszy na 5 lat?
Posadzić tuje wokół ogrodzenia - do tego projektanta nie potrzeba. Ale mieć ogród - tutaj potrzebna jest wyobraźnia i wiedza.
Niestety, ogrodów wg twojego przepisu mamy w Polsce mnóstwo i dlatego nie dorastamy w sztuce ogrodowej nawet takim Czechom do pięt.

A ścieżki granitowe robi się łatwo, tylko upierdliwie. Nie potrzeba do tego specjalnego wykształcenia ani wiedzy.
Link do komentarza
Cytat

blechert - ale co sadzisz? Jakie rośliny mają wymagania? czy nie trzeba poprawić gleby? Czy tworzy kompozycję? Czy będzie atrakcyjne? Czy jedna roślina drugiej nie zagłuszy na 5 lat?
Posadzić tuje wokół ogrodzenia - do tego projektanta nie potrzeba. Ale mieć ogród - tutaj potrzebna jest wyobraźnia i wiedza.
Niestety, ogrodów wg twojego przepisu mamy w Polsce mnóstwo i dlatego nie dorastamy w sztuce ogrodowej nawet takim Czechom do pięt.

A ścieżki granitowe robi się łatwo, tylko upierdliwie. Nie potrzeba do tego specjalnego wykształcenia ani wiedzy.




Wystarczy, żeby klient wybrał w dużym ogrodniczym to, co mu się podoba, bo to on będzie na to patrzył przez dziesiątki lat.

Ludzie nie kupują za dużo przez oszczędność, więc zagłuszanie nie wchodzi w grę. W razie czego wyciąć też nie sztuka.

Nasza sztuka ogrodowa jest w zarodku niestety, ale niech chociać ludzie podejmują wysiłek, żeby robić cokolwiek w ogrodzie, dlatego namawiam do prostych rozwiązań.

Kładzenie graitu jest proste? Chętnie zlecę Ci np. 200 metrowy plac plus ścieżki za dom. Polegniesz na samym układaniu. Jeśli cudem dasz radę, to Ci to pofaluje jeśłi pobudowy nie zrobisz dobrze. Zapraszam:)
Link do komentarza
blechert - ja nie ułożę od razu tak dużego placu, bo brak mi praktyki i kondycji. Ale to żadna filozofia - jak pisałam, tylko upierdliwość. Szkoły do układania bruku żadnej kończyć nie trzeba. Ani posiadać specjalistycznej wiedzy. Przyuczenie nowego pracownika to max 3 dni.

W przeciwieństwie do ogrodnictwa.

Ogrody wg twojego przepisu to nie ogrody, tylko posadzone rośliny. Rzeczywiście - posadzić badyl w przypadkowym miejscu, każdy głupi umie - jak widać nawet brukarz.
Tylko sensu w tym nie ma.
Link do komentarza
Cytat

blechert - ja nie ułożę od razu tak dużego placu, bo brak mi praktyki i kondycji. Ale to żadna filozofia - jak pisałam, tylko upierdliwość. Szkoły do układania bruku żadnej kończyć nie trzeba. Ani posiadać specjalistycznej wiedzy. Przyuczenie nowego pracownika to max 3 dni.

W przeciwieństwie do ogrodnictwa.

Ogrody wg twojego przepisu to nie ogrody, tylko posadzone rośliny. Rzeczywiście - posadzić badyl w przypadkowym miejscu, każdy głupi umie - jak widać nawet brukarz.
Tylko sensu w tym nie ma.




1.Dobrzy brukarze nie tylko są bardzo poszukiwani, ale także dobrze zarabiają. Jeśli jesteś w stanie wyszkolić mi dobrych brukarzy w 3 dni, to ja Ci zapłacę od sztuki więcej niż bierzesz za swoje projekty ogrodów. Mówię serio.

2.Moje ogrody są proste, dlatego ich nie możesz zdzierżyć.
Jak ktoś będzie chciał ogród przekombinowany pójdzie do Ciebie, a jak prosty to do mnie.
Pozdrawiam i zapraszam do współpracy.
Link do komentarza
Przecież ty wcale nie promujesz taniego urządzania ogrodów. Ty promujesz wywalanie pieniędzy w dużej mierze w błoto.
Oczywiście, osoba, która ma pojęcie o roślinach i urządzanie ogrodu ją bawi, nie potrzebuje projektanta. Ale moimi klientami są ludzie, dla których ogród to czarna magia. Oni nie wiedzą, że wrzosów nie sadzi się w cieniu lub na glinie. Że w Polsce klon palmowy utrzyma się tylko w sprzyjającym mikroklimacie.
Rany, ile ja musiałam się naratować żywopłotów z żywotników, które w dobrej wierze zostały posadzone w torfie (bo tak im doradzili przypadkowi sprzedawcy).
Jeśli taka osoba, nie mająca pojęcia o ogrodzie, pojedzie z brukarzem do centrum ogrodniczego i nakupi co jej się podoba to wywali pieniądze w błoto, o ile nie ma farta lub wyjątkowo korzystnych warunków glebowych na działce.
Bo albo rośliny będą usychać/gnić/chorować, albo za kilka lat potrzebna będzie wycinka, bo zostaną posadzone za gęsto.
Albo trzeba je będzie przesadzać, bo zestawienie kolorystyczne przyprawia o ból zębów.

Takie zawody, jak projektant wnętrz czy ogrodów, zostały stworzone dla osób, które mają gust, ale nie posiadają wyobraźni przestrzennej i znajomości materiałów do realizacji własnych marzeń.
Link do komentarza
Wreszcie koleżanka włączyła myślenie:) Tak potwierdzam, że ja nie tylko proponuję wywalanie pieniędzy w błoto ale też to wykonuję z pełną starannością. Gdy wchodzę na budowę jest tam zwykle morze błota. Gdy wychodzę jest pięknie:)
Niektórzy poznańscy projektanci pytają mnie o radę zanim zaprojektują jakąś głupotę. Polecam się i Tobie:)
Link do komentarza
Cytat

Takie zawody, jak projektant wnętrz czy ogrodów, zostały stworzone dla osób, które mają gust, ale nie posiadają wyobraźni przestrzennej i znajomości materiałów do realizacji własnych marzeń.


Bardzo przepraszam szanowną panią ale to stwierdzenie jest nieprawdziwe . Zarówno projektant ogrodów jak i wnętrz powinien posiadać wyobraźnię przestrzenną oraz znajomość matri z której realizuje swoje projekty . Albo szanowna pani jest w ciężkim ,mylnym błędzie , albo też wystąpił jakiś lapsus jezykowy diametralnie zmieniający stronę znaczeniową cytowanej myśli. icon_biggrin.gif
Link do komentarza
  • 1 rok temu...
  • 2 lata temu...
Cytat

Planuję ogród wertykalny na zewnętrznej ścianie budynku (wystawa południowo-wschodnia)
Szukam projektanta ogrodów wertykalnych z okolic Warszawy.
Czy ktoś może kogoś polecić?




Zdajesz sobie sprawę, że w naszym klimacie zewnętrzny ogród wertykalny trzeba co roku odnawiać? Wiele roślin nie przezyje zimy. Edytowano przez Elfir (zobacz historię edycji)
Link do komentarza
Cytat

Zdajesz sobie sprawę, że w naszym klimacie zewnętrzny ogród wertykalny trzeba co roku odnawiać? Wiele roślin nie przezyje zimy.



Nie, nie zdawałem sobie z tego sprawy. Zupełnie się nie znam na takich ogrodach... ale małżonka widziała w TV... ehh nie będę rozwijać tematu icon_smile.gif

Elfir, dzięki za poradę icon_smile.gif
Link do komentarza
Na zime wyłączasz system nawadniania, bo inaczej przymrozek rozsadzi mikrozraszacze czy dysze kroplujące. A zimą słońce potrafi nieźle przygrzać taką ścianę i rośliny rozpoczynają wegetację. Wówczas:
1. mają za sucho, bo system nawadniania nie działa
2. częśc przemarza bo za szybko budzi się ze snu zimowego.

W mieście są większe szanse, bo wyższa temperatura jest, a i skoki temperatur mniejsze. Kiedy taką ścianę zaprojektuje się wraz z konstrukcją budynku idzie poprowadzić wodę w taki sposób, by nawadnianie było mozliwe też zimą.

Ale te zielone ściany i tak raczej w cieplejszym klimacie się buduje. U nas na zewnątrz chyba jest tylko na jednym budynku.

Mozna zbudowac sobie małą "ściankę" DIY z plastikowego koszyka na owoce. Wówczas ma wymiary ok 60x30 cm. Obsadza się sukulentami i zrasza ręcznie.

Poza tym koszty - ok. 2 tyś /m2
Link do komentarza
  • 3 tygodnie temu...
Cześć
Kończę właśnie wykańczanie domu i znajomy uczulił mnie abym zaczął myśleć o projektowaniu ogrodu gdyż wykonanie i potem samo rozrośnięcie się ogrodu może potrwać i nie należy czekać do samego końca. Możecie coś polecić początkującemu bo zbytnio nie wiem od czego zacząć.
Link do komentarza
Cytat

Do projektowania ogrodów dobrze jest też wykorzystać jakiś program komputerowy który w tym pomaga. Najlepiej taki co ma pełne opcje 3D to można wtedy sobie zobaczyć jak to wszysto mniej więcej będzie wyglądało po zrobieniu. Wypróbować różne opcje itd.



Niestety żaden program nie uchroni przed niefortunnymi zestawieniami roślin (np. projektowanie cieniolubnej w słońcu czy kwaśnolubnej koło wapniolubnej). Programy też fałszują wzajemne wielkości roślin.
Link do komentarza
  • 1 rok temu...
Generalnie jest możliwość z korzystania firm, które robią projekt online, lecz nic nie zastąpi bezpośredniego spotkania.

Tak jak było już wiele razy mówione, ogród to wydatek na lata. Skoro stać nas na dom to i na ogród nie powinniśmy "skąpić" i jednak wynająć jakąś firmę, żeby ogarnęła projekt i zaproponowała jakieś sensowne rośliny. Warto, po prostu warto
Link do komentarza
  • 4 miesiące temu...
  • 6 miesiące temu...

Utwórz konto lub zaloguj się, aby skomentować

Musisz być użytkownikiem, aby dodać komentarz

Utwórz konto

Zarejestruj nowe konto na forum. To jest łatwe!

Zarejestruj nowe konto

Zaloguj się

Masz już konto? Zaloguj się.

Zaloguj się
  • Kto przegląda   0 użytkowników

    • Brak zalogowanych użytkowników przeglądających tę stronę.
  • Darmowy poradnik budowlany raz w tygodniu na Twój e-mail

  • Najnowsze posty

    • Ta sprawa nie jest tak do końca ściśle określona w przepisach. Trzeba też uwzględnić pewną praktykę, która się wytworzyła.   Przede wszystkim zawsze wymagane jest sporządzenie opinii geotechnicznej. Mamy na to konkretny przepis, który zawiera Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie ustalania geotechnicznych warunków posadawiania obiektów budowlanych (Dz.U. 2012 poz. 463)   § 7. 1. W przypadku obiektów budowlanych wszystkich kategorii geotechnicznych opracowuje się opinię geotechniczną   W przypadku domów jednorodzinnych najczęściej sporządza ją projektant budynku lub projektant dokonujący adaptacji projektu gotowego. Z zastrzeżeniem, że najczęściej stosuje się tu coś co można nazwać najniższym poziomem wymagań. Wynika to ze specyfiki domów jednorodzinnych, czyli zwykle obiektów zaliczanych do tzw. pierwszej kategorii geotechnicznej. Mówiąc w ogromnym skrócie, są one niewielkie i o prostej konstrukcji, posadowione na gruntach nośnych, jednorodnych i przy poziomie wód gruntowych poniżej poziomu posadowienia (proste warunki gruntowe). Teraz pojawia się pytanie na jakiej podstawie w takich sytuacji projektant ma określić kategorię geotechniczną konkretnego obiektu (domu)? W cytowanym powyżej rozporządzeniu zakres wymaganej dokumentacji różnicuje się przede wszystkim ze względu na kategorię obiektu budowlanego. Zgodnie z zasadą, że im trudniejsze warunki gruntowe i/lub bardziej skomplikowany obiekt, tym i wymagany zakres dokumentacji jest większy. Znajdziemy tam ogólny zapis:   § 4. 4 Kategorię geotechniczną całego obiektu budowlanego lub jego poszczególnych części określa projektant obiektu budowlanego na podstawie badań geotechnicznych gruntu, których zakres uzgadnia z wykonawcą specjalistycznych robót geotechnicznych.   Swoiste doprecyzowanie stanowi tu kolejny przepis:   § 6. 2. Dla obiektów budowlanych pierwszej kategorii geotechnicznej zakres badań geotechnicznych może być ograniczony do wierceń i sondowań oraz określenia rodzaju gruntu na podstawie analizy makroskopowej. Wartości parametrów geotechnicznych można określać przy wykorzystaniu lokalnych zależności korelacyjnych.   Najwyraźniej jednak powyższy zapis należy traktować jako zalecenie, nie zaś „sztywny” wymóg. Tym bardziej, że w przypadku obiektów zaliczanych do pierwszej kategorii geotechnicznej nie ma wymogu przedstawienia dokumentacji z przedstawionych badań. Wróćmy tu do § 7. 1., który należałoby interpretować wraz z kolejnymi punktami:   § 7. 1. W przypadku obiektów budowlanych wszystkich kategorii geotechnicznych opracowuje się opinię geotechniczną. 2. W przypadku obiektów budowlanych drugiej i trzeciej kategorii geotechnicznej opracowuje się dodatkowo dokumentację badań podłoża gruntowego i projekt geotechniczny. 3. W przypadku obiektów budowlanych trzeciej kategorii geotechnicznej oraz w złożonych warunkach gruntowych drugiej kategorii wykonuje się dodatkowo dokumentację geologiczno-inżynierską, zgodnie z  przepisami ustawy z  dnia 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 163, poz. 981).   W związku z tym wytworzyła się praktyka, w której projektant zawsze sporządza opinie geotechniczna, lecz w przypadku pierwszej kategorii geotechnicznej nikt nie wymaga od niego przedstawienia w tej opinii dokładnych danych na temat gruntu. Danych wziętych chociażby z opisu i interpretacji odwiertów. Projektant przecież i tak bierze za to wszystko odpowiedzialność, a ostatecznie kieruje się swoją wiedzą i doświadczeniem. To całkiem rozsądne, bo w praktyce w takich prostych przypadkach rozbudowane badania nie są do niczego potrzebne. Trzeba zachować umiar, rozsądek i pewną proporcję nakładów i korzyści. Ponadto projektant jest często w stanie sporo wywnioskować już po takich robotach jak zrobienie wykopów pod szambo, przyłącze wodociągowe czy wiercenie studni.  
    • Dlatego sugeruję najpierw użycie farby separacyjnej.
    • Witam,  z początkiem października złożyłem wniosek o wydanie warunków zabudowy na dom jednorodzinny z garażem w bryle budynku. Dostałem informację z gminy, że decyzja zostanie wydana do 31.03.2025 (ze względu na dużą ilość wniosków spowodowanych zbliżającymi się zmianami). Zastanawiam się teraz jakie mam opcje aby w przyszłości móc postawić jednak też garaż wolnostojący/ budynek gospodarczy. Wolałbym poczekać teraz na tą decyzję która ma zostać wydana do końca marca. Czy później mogę zmienić warunki zabudowy, tak aby postawić garaż wolnostojący? jeżeli tak to za pomocą jakiego wniosku? i czy jeżeli zmiana warunków zabudowy nastąpi po 1 stycznia 2026 to czy warunki z automatu będą miały tylko 5 lat ważności? i jeszcze pytanie ile trwa sama zmiana warunków zabudowy (w internecie jest napisane miesiąc, ale aktualnie na warunki zabudowy w mojej gminy trzeba czekać 5 miesięcy, a teoretycznie mają na to 3 miesiące). Z góry dziękuję za informację :) 
    • Budowa, która powinna zakończyć się co najmniej 3 miesiące temu wciąż nie została skończona. Szef firmy budowlanej ciągle powtarza "nie nasza wina, skaczemy z budowy na budowę, są opóźnienia".   Jesteśmy w trakcie robót dachowych, które przez firmę budowlaną stale są przekładane. Do stanu surowego zamkniętego brakuje nam tylko/aż dachu. Ostatnio zaczął padać śnieg, a nocami słupki rtęci wskazują ujemną temperaturę. Czy może mieć to jakiś zły wpływ na więźbę dachową?
    • Komentarz dodany przez PornKup: Jestem przerażony. Oszuści podkładają papiery pod oczyszczalnie które nie istnieją i z problemem zostaje użytkownik który jest bogu ducha winny. nie dajcie się ludzie nabrać - trzeba żądać papierów i dopiero podejmować decyzje zakupu. modernizacja szamb to tylko wymiana na prawdziwe urzadzenie
  • Popularne tematy

×
×
  • Utwórz nowe...